بعد از سیصد و اندی سال حضور یازده معصوم که از جانب خداوند برای هدایت بشری آمدند، غیبت آخرین رشته از این حلقه وصل الهی بی شک حکمتی دارد که آن هم از لسان ائمه معصومین مورد وثوق می باشد.
در این باب علامه مجلسی در بحارالانوار دلائل غیبت را در روایات مختلف چنین آورده است:
1. ترور
در کمال الدین از زراره روایت نموده که حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: آن جوان را قبل از قیامش غیبتى خواهد بود. عرض کردم: براى چه؟ فرمود: مى ترسد کشته شود.
البته این ترس با عدم اراده خداوند به ظهور آن حضرت توأم است و گرنه او نیز مانند پدران بزرگوارش از کشته شدن در راه خدا بیم ندارد و در حدیثی دیگر با همین مضمون در کمال الدین از زرارة بن اعین روایت می کند که گفت: از حضرت امام صادق (علیه السّلام) شنیدم می فرمودند: آن جوان پیش از آنکه قیام کند غیبت می کند. عرض کردم: براى چه غیبت می کند؟ فرمود: می ترسد و در این وقت اشاره به شکم و گردن خود نمود.
2. نبودن بیعتی بر عهده حضرت
دلیل دیگری که در روایات برای غیبت حضرت بدان اشاره شده این است که حضرت نمی خواهند تا پیش از ظهور بیعت هیچ کس بر گردنشان باشد.
از حسن بن فضال از پدرش حضرت امام رضا (علیه السّلام) روایت می کند که فرمود: گویى شیعیان را به هنگامى که چهارمین از فرزندان مرا از دست می دهند؛ مى بینم که دشت و دمن را می گردند و او را نمی یابند. عرض کردم: یا ابن رسول اللَّه چرا چنین مىشود؟ فرمود: براى اینکه امام آنها از نظرشان غائب می گردد. عرض کردم: چرا غائب مىشود؟ فرمود: براى اینکه وقتى با شمشیر قیام کرد، بیعت هیچ کس در گردن وى نباشد.
3. غربال شدن شیعیان
یکی دیگر از دلایل غیبت امام عصر، قرار گرفتن مردم در معرض ابتلا و آزمایش الهی است تا غربال شوند و همچون طلای ناب شیعیان واقعی باقی بمانند.
در روایتی عبد اللَّه بن أبى یعفور از حضرت امام صادق (علیه السّلام) نقل می کند که از آن حضرت شنیده است که مى فرماید: «واى بر سرکشان عرب از شرّى که در پیش است، عرض کردم: فدایت گردم از عرب چه تعداد با قائم همراه هستند؟ فرمود: تعداد اندکى، پس عرض کردم: به خدا قسم از عرب کسانى که این امر را وصف مى کنند (قائل به این امر باشند) بسى فراوانند، پس آن حضرت فرمود: ناگزیر مردم باید مورد آزمایش و امتحان قرار گیرند و غربال معنوى شوند که در این صورت بیشتر نخاله از غربال خارج مى گردند.
از جابر جعفی روایت می کند که گفت: به حضرت امام محمد باقر (ع) عرض کردم: فرج شما کى خواهد بود؟ فرمود: هیهات، هیهات، فرج ما تحقق نمی پذیرد مگر این که شما آزمایش شوید، باز هم آزمایش شوید، باز هم آزمایش شوید. این را سه بار فرمود تا آنجا که آلودگی برطرف شود و پاکی بماند.
